Wytyczne Państwowej Komisji Wyborczej w sprawie podziału gmin na okręgi wyborcze oraz określenie właściwości terytorialnej komisarzy wyborczych

W związku z nowelizacją Kodeksu wyborczego Państwowa Komisja Wyborcza przyjęła uchwałę w sprawie w sprawie wytycznych i wyjaśnień dotyczących podziału jednostek samorządu terytorialnego na okręgi wyborcze. Zgodnie ze zmianami w Kodeksie, wszystkie rady gmin zobowiązane są do dokonania podziału gmin na okręgi wyborcze w wyborach do rady gminy w terminie 60 dni od dnia wejścia w życie ustawy – czyli do 1 kwietnia.

PKW zaleca między innymi, aby przed wniesieniem wniosku w sprawie podziału gminy na okręgi wyborcze pod obrady rady, wójt, burmistrz lub prezydent miasta przedstawił projekt do konsultacji właściwemu komisarzowi wyborczemu. PKW zobowiązała komisarzy wyborczych do udzielenia pomocy przy opracowywaniu projektów podziału gminy na okręgi wyborcze.

Państwowa Komisja Wyborcza stwierdza, że jeżeli w gminach dotychczasowy podział na okręgi spełnia wymogi Kodeksu wyborczego, rada gminy może podjąć uchwałę w sprawie podziału gminy na okręgi określającą takie same ich granice, jak obowiązujące dotychczas.

PKW przypomina, że rada dokonuje podziału gminy na okręgi wyborcze wyłącznie na wniosek właściwego wójta, burmistrza lub prezydenta miasta. Jednakże podział zawarty we wniosku nie jest dla niej wiążący. Zmiany w podziale tym są możliwe pod warunkiem, że będą one zgodne z Kodeksem wyborczym.

Przy dzieleniu gminy na okręgi wyborcze, rady powinny uwzględnić liczbę mieszkańców ujętych w stałym rejestrze wyborców danej gminy. Przy dokonywaniu podziału należy też uwzględnić liczbę radnych wybieranych do rad w wyborach w 2018 roku, którą to liczbę zgodnie z Kodeksem wyborczym ustala wojewoda. Należy też przestrzegać zasady, że w gminach na terenach wiejskich okręgiem wyborczym jest sołectwo, a w miastach przy tworzeniu okręgów wyborczych uwzględniać utworzone jednostki pomocnicze. 

Dokonanie podziału na okręgi wyborcze, a w gminach liczących powyżej 20 000 mieszkańców także ustalenie liczby radnych wybieranych w poszczególnych okręgach wyborczych następuje według tak zwanej  jednolitej normy przedstawicielstwa. Oblicza się ją przez podzielenie liczby mieszkańców gminy przez liczbę radnych wybieranych do danej rady. Następnie oblicza się liczbę mandatów w danym okręgu. PKW przypomina, żeiedopuszczalne są odstępstwa od ustawowo określonej ścisłej procedury ustalania liczb mandatów przypadających poszczególnym okręgom wyborczym, bez względu na motywy, którymi kierować by się miały organy gminy, dążące do takich odstępstw.

Wyborcy – w liczbie co najmniej 15 – mogą wnieść skargę na ustalenia rady gminy w sprawach okręgów wyborczych do komisarza wyborczego. Mają na to 5 dni od daty podania uchwały do publicznej wiadomości. Od postanowienia komisarza wyborczego przysługiwać będzie odwołanie do Państwowej Komisji Wyborczej. Na jej uchwałę zaś – prawo wniesienia skargi do sądu administracyjnego.

PKW przypomina, że od 1 stycznia 2019 r. podziału jednostek samorządu terytorialnego na okręgi wyborcze - z wyjątkiem dzielnic m. st. Warszawy - dokonywać będą komisarze wyborczy. 

Państwowa Komisja Wyborcza przyjęła także uchwałę w sprawie określenia właściwości terytorialnej i rzeczowej komisarzy wyborczych oraz ich siedzib, a także trybu pracy komisarzy wyborczych.